CİNAYETİ AYDINLATAN BÖCEKLER

Son dönemlerde adli entomoloji (adli böcek bilimi) çalışmaları tüm dünyada hız kazanmış durumdadır. Birçok ülkede entomolojik deliller tıpkı biyolojik deliller gibi kabul görülüyor. Bu veriler kriminal araştırmalarda ve olay yeri incelemelerinde önemli rol oynamaktadır. Mahkemelerde kullanımı da yaygınlaştırılmaya çalışılıyor.

Adli entomoloji, böcek çalışmalarının yasal araştırmalarda kullanılması olarak tanımlanabilir. Adli bilimler arasında en eski bilim dallarından biridir. Adli bilimlerde böcek verilerinin temel kullanımı şu şekildedir: cesette ölüm zamanının tespit edilmesi (post-mortem interval: ölüm sonrası geçen süre) ve ölüm yerinin tespiti. Şüpheli ve kurban bağlantısının gün yüzüne çıkarılmasında ve ölüm vakalarında tanıkların ifadelerinin teyit edilmesinde entomolojik deliller büyük önem arz eder. Ölümden sonra insan cesedi ve bunun üzerinden beslenen böcekler, fiziksel delil olarak kabul edilirler.

ADLİ ENTOMOLOJİ HAKKINDA

Adli böcek bilimi veya biyokriminal entomoloji olarak da bilinir. Adli tıbba yardımcı olur ve onun yetersiz kaldığı noktada maktülün ölüm zamanına ilişkin yaklaşık bir tahmin elde edilmesini sağlayan bilim dalıdır. Bu da ceset üzerinde bulunan böcek ve başka bazı eklembacaklıların larva ve erginlerinden yola çıkılarak yapılmaktadır.

Ölüm sonrası oluşacak olan çürüme; nem, ortam ve ısı gibi etkenlere bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. Çürüyüp yok olma sürecinde çürükçül (leşçil) canlıların rolü, göz ardı edilemeyecek bir öneme sahiptir. Fakat bu canlıların hepsi eş zamanlı olarak ceset üzerinde bulunmaz. Farklı zamanlarda görülürler ve bu durum cesedin bozulma süreçlerine bağlı olarak gerçekleşir. Adli entomoloji, buna benzer zaman farklılığını tespit ederek geriye dönük ölüm zamanını tespit etmeye yarar. Bu bilim dalı aslında adli tıbbın entomolojiye uyarlanmış halidir.

Adli yargılamalarda, ölüm yeri ve zamanın bilinmesi çok önemlidir. Adli entomolojide esas olarak böceklerin yaşam evreleri incelenmektedir. Bu canlılar; yumurta, larva, pupa ve ergin olmak üzere toplam dört yaşam evresine sahiptir. Bahsettiğimiz bu bilim dalının asıl yoğunlaştığı nokta ise bu evrelerin farklı zaman ve yerde hatta cesedin değişik bölümlerinde görülmesidir.

Ölüm vaktinin tespiti için çok çeşitli yöntem ve kriterler kullanılır. Ancak bunlardan hiçbirinin ”tam güvenilir” sonuçlar vermediği bilinmelidir.

İHMAL EDİLEN AYRINTI

Yıllardan beridir burun, göz hatta bazı başka deliklerde ve genel olarak cesedin üzerinde bulunan yaralarda kurtçuklar yer alır. Bu kurtçuklar önemsenmez ve ölünün tiksindirici bir öğesi olarak kabul edilirdi. Bu sebepten cesetler otopsi masasına konulmadan önce yıkanırdı. O dönemde adli bilimlerin dikkatle inceledikleri detaylar şunlarla sınırlıydı: ısırık izleri, sıçramış kan analizi, ateşli silah muayenesi, balistik ve barut tozu kalıntısı. Anlaşılacağı üzere böcekler ihmal edilirdi. Zaman geçtikçe adli entomoloji, araştırmalara dahil edilmeye başlandı.

ADLİ ENTOMOLOJİNİN GÜVENİLİRLİĞİ

Yapılan uygulamalarda, ölüm vaktinin belirlenmesi açısından birçok kriter ve yöntem mevcuttur. Fakat bunlar ölümden sonra geçen zaman diliminin belirlenmesinde her daim güvenilir sonuçlar vermezler. Bir de cesedin dış ortamda kalıp çürümeye başladığı durumlar göz önünde bulundurulursa, zaman belirlenmesinin önemi artar. Entomolojik araştırmaların, adli soruşturma ve otopsi bulguları ile karşılaştırılıp güvenilir olduğu konusunda ortak bir fikir oluşmuştur.

ÖLÜM ARAŞTIRMALARINDA KULLANILAN BİLGİLER

Entomologların genel olarak cinayet davalarında ve ölüm sonrası süreci çalıştığından önceki bölümde bahsetmiştik. Bu çalışmalarda türleri ayırmak için birtakım teknikler kullanılır. Bunların başında da larva boyutlarının incelenmesi gelir.

İşinde iyi bir entomolog, üzerinde çalıştıkları cesedin postmortem (ölüm sonrası) olası bazı hareketlerini de tespit edebilir. burada kastettiğimiz ölümün ardından cesedin başka bir yere taşınıp taşınmadığının tespitidir.

Adli entomolojide böceklerin coğrafi dağılımı da önemlidir. Bütün sinekler aynı yerde bulunmazlar ve dolayısıyla bıraktıkları yumurtalar da farklı yerdedir. Bu canlıların geçirdiği evreleri etkileyen bazı faktörler vardır: ortamın açık ya da kapalı olması, havanın kapalı veya güneşli olması vb. Soğuk ortamda gelişen türler ile sıcak ortamda gelişen türler birbirinden farklı olacaktır. Bu tarz bilgilerden yola çıkılarak araştırmalara yön verilmektedir.